Το παρακάτω κείμενο είναι μετάφραση και αποτελεί μέρος από το αρχικό κείμενο «School-related gender-based violence is preventing the achievement of quality education for all» το οποίο δημοσιεύτηκε στο «Education for All Global Monitoring Report» (GMR), από την UNESCO και το United Nations Girls’ Education Initiative (UNGEI) στην 59η Συνεδρίαση της Επιτροπής για τη θέση της γυναίκας που έγινε στη Ν. Υόρκη (Μάρτιος 2015). Προκειμένου να έχετε πρόσβαση στο πρωτότυπο κείμενο πατήστε εδώ.
Εισαγωγή
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία η έμφυλη βία στο σχολείο (school- related gender- based violence) επηρεάζει χιλιάδες παιδιά και εφήβους παγκοσμίως. Πρόκειται για μια από τις χειρότερες μορφές έμφυλης διάκρισης η οποία και παραβιάζει μια μεγάλη γκάμα από τα δικαιώματα του παιδιού. Η εκπαίδευση είναι αποφασιστικής σημασίας στο να ενδυναμώσει και να μετασχηματίσει τις ζωές νέων ανθρώπων, ειδικά των κοριτσιών, παρ’ όλα αυτά η ευρέος διαδεδομένη έμφυλη βία μέσα και γύρω από το σχολείο μειώνει την επίτευξη της ποιοτικής, ισότιμης εκπαίδευσης που να περιέχει όλα τα παιδιά.
Το 2006 η Παγκόσμια Έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για τη βία κατά των παιδιών (Pinheiro, 2006) αναγνώρισε τη βία κατά των παιδιών –και εντός του σχολικού πλαισίου- ως ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Όμως σχεδόν μια δεκαετία μετά ακόμη δεν γνωρίζουμε όλο το μέγεθος και την επιρροή της έμφυλης βίας στα σχολεία (SRGBV). Η έρευνα γύρω από τη βία κατά των παιδιών στο σχολείο έχει αμελήσει να ανιχνεύσει το ρόλο του φύλου, αν και οι περισσότερες μορφές της σχολικής βίας είναι βαθιά ριζωμένες στις άνισες σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων, τις έμφυλες νόρμες και τις πρακτικές διάκρισης. Ωστόσο, αν και η αυξανόμενη αναγνώριση της ύπαρξης του φαινομένου είναι μια θετική εξέλιξη, σπάνια αυτό έχει μεταφραστεί σε θετικές πολιτικές οι οποίες καταδεικνύουν μια μείωση στη διάδοσή του (Parkes, 2015).
Η έμφυλη βία στο σχολείο είναι πολύπλοκη και πολυεπίπεδη
Η έμφυλη βία στο σχολείο (School- related gender- based violence) ορίζεται ως ενέργειες ή απειλές σεξουαλικής, φυσικής ή ψυχολογικής βίας που συμβαίνουν μέσα και γύρω από τα σχολεία, η οποία προκαλείται ως αποτέλεσμα έμφυλων στερεοτύπων και επιβάλλεται από άνισες δυναμικές εξουσίας. Αναφέρεται επίσης στις διαφορές ανάμεσα στις εμπειρίες των κοριτσιών και των αγοριών και την ευαλωτότητα που έχουν οι μεν και οι δε, απέναντι στη βία. Η έμφυλη βία στα σχολεία περιλαμβάνει ρητές απειλές ή πράξεις φυσικής βίας, εκφοβισμού, λεκτικής ή σεξουαλικής παρενόχλησης, μη συναινετικού αγγίγματος, σεξουαλικό εξαναγκασμό, επίθεση, και βιασμό. Η σωματική τιμωρία και η πειθαρχία στα σχολεία συχνά εκδηλώνεται με έμφυλους και προκατειλημμένους τρόπους. Άλλες έμμεσες πράξεις έμφυλης βίας προκύπτουν από τις καθημερινές πρακτικές του σχολείου οι οποίες ενδυναμώνουν τη δημιουργία στερεοτύπων και την ανισότητα των φύλων και ενθαρρύνουν την ύπαρξη ενός βίαιου και ανασφαλές περιβάλλοντος.
Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια μπορεί να είναι θύματα ή δράστες της έμφυλης βίας στο σχολείο αυτό που αλλάζει όμως είναι ο βαθμός και οι μορφές βίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία τα κορίτσια βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν σεξουαλική βία, παρενόχληση και εκμετάλλευση ενώ τα αγόρια είναι πιο πιθανό να βιώσουν έντονη φυσική βία. Τα αγόρια είναι πιο συχνά θύτες του σωματικού εκφοβισμού ενώ τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν λεκτική ή ψυχολογική μορφή βίας. (Pinheiro, 2006).
Αυτοί οι διαχωρισμοί δεν είναι απόλυτοι. Τα κορίτσια διαπράττουν επίσης βίαιες πράξεις και τα αγόρια επίσης μπορεί να βιώσουν σεξουαλική παρενόχληση στο σχολείο. Οι διαφορετικές μορφές της έμφυλης βίας επικαλύπτουν και ενδυναμώνουν η μία την άλλη (βλέπε σχήμα 1). Τα επίπεδα που παρουσιάζουν ποικίλουν ανάλογα τη χώρα. Ο εκφοβισμός και η βία που βασίζεται στον πραγματικό ή τον αντιληπτό σεξουαλικό προσανατολισμό γίνεται αυξανόμενα ένα πεδίο ανησυχίας(UNESCO, 2012a).
Σχήμα 1
Οι έμφυλες ανισότητες και οι κοινωνικές νόρμες ενισχύουν τη βία στα σχολεία
Η βία στα σχολεία αντανακλά τις υπάρχουσες κοινωνικές νόρμες που σχετίζονται με την εξουσία και τους έμφυλους ρόλους. Οι κοινωνικές επιδιώξεις μπορούν να κανονικοποιήσουν αρνητικές πλευρές της ανδρικής ή γυναικείας συμπεριφοράς. Οι κυρίαρχες αντιλήψεις για την αρρενωπότητα μπορεί να επιτρέπουν στα αγόρια να εκφράζουν επιθετικότητα, βία, σεξουαλική υπεροχή και ομοφοβία. Αντίθετα οι επιδιώξεις για τα κορίτσια μπορεί να περιέχουν υποταγή στους άνδρες και τα αγόρια, ενδοτικότητα και παθητικότητα. Το να γίνεται κανείς μάρτυρας ή να βιώνει τη βία στο σπίτι διδάσκει τα παιδιά ότι η βία είναι «φυσιολογική» και αυξάνει το ρίσκο του να βιώσουν ως αποδέκτες ή ως θύτες σεξουαλική βία και στην δική τους ζωή. Οι έμφυλες νόρμες συχνά επιτάσσουν τα αγόρια να λύνουν τις διαφορές τους με τη χρήση σωματικής βίας και μερικά αγόρια μπορεί να εφαρμόζουν ενάντια στις μαθήτριες την έμφυλη βία που βιώνουν στο σπίτι ή στην κοινότητά τους.
Τα σχολεία δεν βρίσκονται σε κοινωνική απομόνωση από την υπόλοιπη κοινότητα. Οι έμφυλες ανισότητες και η βία στο σπίτι, στην κοινότητα ακόμα και στο κυβερνοχώρο επηρεάζουν τους μαθητές, και το φαινόμενο της βίας μπορεί να αναπαραχθεί και να ενταθεί στα σχολεία. Το σχολείο αντιπροσωπεύει ένα κριτικό χώρο για μάθηση, που περιλαμβάνει την κατανόηση των παιδιών για τους ρόλους των δύο φύλων. Έμφυλες διακρίσεις οι οποίες δεν έχουν ελεγχθεί και ανισορροπίες στην εξουσία μέσα στο σχολείο ενθαρρύνουν συμπεριφορές και πρακτικές που υποτάσσουν τους μαθητές, συντηρούν άνισες έμφυλες νόρμες και επιτρέπουν την ανοχή και τη συνέχιση της έμφυλης βίας. Η μικρή εφαρμογή του νόμου, οι ακατάλληλες πολιτικές για την προστασία του παιδιού και οι αδύναμοι ή ανύπαρκτοι μηχανισμοί ανταπόκρισης αυξάνουν την αδυναμία των παιδιών απέναντι στην έμφυλη βία στο σχολείο και συχνά επιτρέπουν στους δράστες να ενεργούν με ατιμωρησία.